صورت فلکی گاو (ثور)

صورت فلکی گاو (ثور) :

پس از گذشت نیمسال اول
و وارد شدن به فصل پائیز چهره ی آسمان دستخوش تغییراتی می شود. صورت های
فلکی تابستانی در اوایل شب غروب می کنند و صورت های جدیدی که به فصل پائیز
و زمستان مربوط می شوند طلوع می کنند.

یکی از این صور فلکی ، صورت فلکی ثور ( گاو ) است.

صورت فلكي " ثور " يكي از مشخصترين ، چشمگيرترين و زيباترين صورتهاي فلكي آسمان است . اين صورت در عهد بابليها هم شناخته شده بود .

مساحت این صورت فلکی 797 درجه مربع است و 25 دی ماه به نصف النهار می رسد.

در افسانه های یونانی
آمده است که ثور به خواهش " ايشتار " ( ishtar ) الهه عشق بابل ، به آسمان
صعود كرد ، تا قهرمان افسانه اي " گيلگمش " ( gilgamesch ) را كه به نداي
عشق او پاسخ نداده بود نابود سازد.

مصريان باستان در اين
صورت فلكي ، گاو مقدس " آپيس " (holly apis ) را مي ديدند ، كه در آغاز
سال صفحه خورشيد را ميان شاخهايش مي گرفت و آن را به بالاترين وضعيتش در
آسمان بلند مي كرد ، وضعيتي كه خورشيد در تابستان به خود مي گيرد.

اما بر اساس افسانه های
یونانی زماني نيرومندترين خداي يونانيان ، زئوس ، خود را به صورت گاوي و
دختر پادشاه را كه " اروپا " (Europe ) نام داشت ربود و به جزيره كرت (
crete ) - جزيره اي يوناني در درياي مديترانه در سواحل جنوب شرقي يونان -
برد. " اروپا " از زئوس صاحب پسري به نام " مينوس " ( minos) شد ، كه
تمدن و فرهنگ ميتويي در اين جزيره زيباي درياي مديترانه امروزه هنوز به
ياد او ، به همين نام خوانده مي شود . هنگامي كه ميتوس بزرگ شد ، به
پادشاهي رسيد . در كنار قصر او بنايي كه " لابيرينت " ( labyrinth )
ناميده مي شد قرار داشت ، ساختماني با راهروهاي پيچ در پيچ گيچ كننده
فراوان. در اين بنا هيولاي ترسناكي به نام " مينوتاروس " ( minotaurus )
مي زيست . اغلب اين هيولا در نقش انساني با سر گاوميش نشان داده مي شود .
اين هيولا از گوشت انسانها تغذيه مي كرد و بالاخره به دست قهرمان افسانه
اي بزرگ يونان " تزوس " ( theseus ) به قتل رسيد . " تزوس " پس از كشتن
هيولا گلوله نخ باز شده اي که " آريادنه " ( ariadne ) دختر پادشاه به او
داده بود از راهروهاي پيچ در پيچ " لابيرينت " خارج شد.

صورت فلكي ثور تمام اين افسانه ها را به خاطر انسان مي آورد ، صورتي كه سر v شكل آن در پاييز و زمستان به راحتي قابل تشخيص است.

در این صورت فلکی تعدادی باز ستاره ای و سحابی وجود دارد که بارزترین آن ها عبارتند از:

M 45 یا خوشه ی پروین
که مساحتی در حدود 110 دقیقه قوسی از آسمان را اشغال کرده است. این خوشه
390000 سال نوری با ما فاصله دارد . قدر ظاهری آن 2/1، و با چشم غیر مسلح
نیز قابل رویت است. نام های دیگر ای خوشه عبارتند از: ( Mel 20 - Pleiades
- هفت خواهران ). در افسانه ها آمده است كه آنها هفت دختر اطلس كبير (
atlas ) - نام يكي از خدايان اسطوره اي يونان كه محكوم شده بود جهان و
كائنات را بر دوش خود حمل كند - بودند و جبار ( orion ) ، شكارچي شهوت
پرست همواره در تعقيب آنها بود ، تا اينكه زئوس خداي خدايان همه آنها را
به آسمان انتقال داد . جايي كه جبار هنوز هم ظاهرا" در تعقيب آنهاست .
همانطور كه در نقشه آسمان مي توان ديد ، هفت خواهران به راستي در غرب صورت
فلكي جبار واقعند . بنابراين در چرخش روزانه آسمان چنين به نظر مي آيد كه
جبار در پي آنان روان است. خوشه ی هفت خواهران يك خوشه ستاره اي باز ،
يعني خانواده اي متشكل از بيش از صد ستاره جوان را تشكيل مي دهند ، كه
همگي از يك سحابي عظيم گاز و غباري ايجاد شده اند. با چشم غير مسلح حدود
شش ستاره از گروه خوشه پروين را مي توان ديد.

اسکچ زیر از M 45 در محدوده ی شهرستان دماوند ، حد قدر 5/5 آسمان و با تلسکوپ 10 اینچ و بزرگنمایی 5/28 برابر تهیه شده است.

خوشه باز NGC 1647 که
2000 سال نوری با ما فاصله دارد و قدر آن 4/6 است. اندازه ی زاویه ای آن
45 دقیقه قوسی است. با دوربین دوچشمی قابل رویت است و در تلسکوپ با
بزرگنمایی کم زیباست. این خوشه درفاصله ی کمی از ستاره ی دبران واقع است و
ستارگان آن کم نور هستند.

یکی دیگر از خوشه های
این صورت فلکی NGC 1746 است که قدر آن در حدود 6 است و اندازه زاویه ای آن
42 دقیقه قوسی است. ستارگان آن کم نور و گسترده هستند و در دوربین دو چشمی
قابل رویت است.

M1 ( NGC 1952 ) یا
سحابی خرچنگ از سحابی های سیاره نمای معروف آسمان است. این سحابی بر اثر
یک انفجار ابرنواختری که در 964 سال پیش ( 1054 میلادی ) روی داده است
بوجود آمده است و همچنان در حال انبساط است. سحابی خرچنگ 4000 سال نوری با
ما فاصله دارد. قدر آن در حدود 4/8 است و 6 دقیقه قوسی از مساحت آسمان را
پوشانده است.

ستاره ی بتا در مرز این صورت فلکی و صورت ارابه ران قرار دارد و ستاره ی مشترک این دو صورت فلکی است.

ستاره اصلي قرمز رنگ
اين صورت فلكي " الدبران " ( aldebaran ) همان گونه كه امروزه مي دانيم ،
از گونه ستاره هاي غول قرمز است ، يا به عبارت ديگر خورشيدي در حال مرگ كه
در مبارزه با مرگ بشدت انبساط يافته است . اين ستاره حدود 70 سال نوري با
ما فاصله دارد و 130 بار نوراني تر از خورشيد است . ستارگاني كه شكل v را
در سر صورت فلكي ثور مي سازند ، " هفت اختران " ( hyades ) - هفت ستاره اي
كه در راس صورت فلكي ثور قرار دارد و ستاره " الدبران " جزو آنهاست – نيز
خوانده مي شوند .

» صورت فلکی قوس
» صورت فلکی جبار یا شکارجی ...
» صورت فلکی عقرب
» صورت فلکی برساوش
» صورت فلکی شلیاق