صورت فلکی جبار یا شکارجی ...

صورت فلکی جبار(شکارچی یا شبان) :

بین
تمام صور فلکی، شکارچی نورانی‌ترین آن هاست. این صورت فلکی شاید شناخته
شده‌ترین و زیباترین صورت فلکی در آسمان است. هیچ یکی از صورتهای فلکی
دیگر تا این حد شباهت به نامش ندارد. جبار شامل ستارگان فراوان است.
ستاره‌های صورت فلکی جبار شباهت به شکارچی لاف زن دارد که از هزارها سال
پیش در سراسر جهان شناخته شده است.

جبار در اسطوره ها:
افسانه هايي كه درباره اين صورت فلكي بزرگ آسمان بر سر زبان هاست، آنقدر زيادند كه خود به تنهايي مي توانند كتابي را به وجود آورند.
چنين
به نظر مي رسد كه هر گاه عقرب طلوع مي كند، اين صورت فلكي در حال فرار
است. زئوس خدای خدایان کژدم سخت زهری را در راه این شکارچی خودخواه قرار
داد و او را نابود کرد. از این رو هیچ گاه کژدم و شبان باهم در آسمان دیده
نمی شوند. در اسطوره های دیگر شبان به عنوان جنگنده ، قهرمان و مرد شیشه
بدست یاد شده است. در گذشته دریانوردان نیم کره ی شمالی طلوع زود هنگام
شبان از افق شرقی را نشانه ای از نزدیک شدن طوفانهای شدید زمستانی می
دانستند. این صورت فلکی در شبهای پاییز و زمستان جلوه خاصی دارد. ستارگان
جبار تصویر مردی را نشان می دهند که سپری از پوست شیر را به سمت غرب، جایی
که با صورت فلکی گاو روبرو می شود، نگاه داشته و چماقی را بالای سر خود
گرفته است.
برابر افسانه اي
ديگر، جبار ( شكارچي ) سرنوشتي به مراتب بدتر داشته است. مي گويند روزي او
" آرتميس " الهه شكار را هنگام شنا در آب غافلگير كرد ، آرتميس از اين
واقعه عصباني شد و شكارچي را به صورت گوزن در آورد . آنگاه سگهاي شكاري او
نتوانستند شكارچي را باز شناسند و وي را تكه تكه كردند و از هم دريدند. پس
از آن جبار به همراه سگ ها به شكل صورت فلكي به آسمان صعود كرد و به واقع
در آسمان مي توانيد كلب اكبر و كلب اصغر را با ستارگان اصلي باشكوهشان
شعراي يماني و شعراي شامي مشاهده كنيد و به تحسين زيبايي و شكوه آن ها
بپردازيد.
در داستان ديگر
جبار، معشوق آرتميس يا " آروارا " ( aurora )، الهه سرخ فام بامداد،
انگاشته مي شود. مي گويند الهه شكار آرتيميس، كه وظيفه نور افشاني ماه را
نيز بر عهده داشت، به خاطر جبار فراموش كرد، نور ماه را بتاباند. خداي
خورشيد از اين موضوع چنان عصباني شد، كه شكارچي را با تابش اشعه هاي
نوراني خود نابينا كرد. بر اساس اين افسانه آرتميس خود از روي اشتباه جبار
درمانده را مورد اصابت تير قرار داد. او براي آن لااقل بخشي از اين بي
عدالتي را جبران كند، از پدرش، زئوس خواست كه شكارچي يا جبار را با سگ
هايش و شكاري كه كرده بود، يعني خرگوش ( صورت فلكي ارنب )، به آسمان منتقل
كند.
رصد با چشم غیر مسلح:

آلفای جبار (ابط الجوزا) پرنورترین ستاره ی
متغیر آسمان نیمکره ی شمالی است. این ستاره ی سرخ نشان دهنده ی بازوی راست
جبار است. ستاره‌ای متغیر و قدر متوسط آن 1 است. این ستاره حدود 400 بار
بزرگتر از خورشید و تقریبا 300 سال نوری از ما فاصله دارد. بتای جبار (رجل
الجبار) یا پای شکارچی، هفتمین ستاره ی پر نور آسمان است که در زانوی جبار
به رنگ سفید مایل به آبی می درخشد و جرمش 50 برابر خورشید و تقریبا 18000
بار درخشان تر از خورشید بوده و 540 سال نوری با ما فاصله دارد. بین ابط
الجوزا و رجل الجبار، سه ستاره از قدر دوم و به فاصله ی مساوی از هم قرار
دارند که کمربند جبار را مشخص می کنند. طول کمربند شبان در آسمان سه درجه
است. غربی ترین ستاره ی کمربند "المنطقه" (به معنای کمربند در عربی) نام
دارد که نزدیک ترین ستاره ی پرنور به ما در صورت فلکی جبار و روی خط فرضی
استوای سماوی است.
اجرام سماوی:
از
اجرام سماوی این صورت فلکی می توان به: NGC 1788 – NGC1981 – NGC 2024 –
NGC 1973– M 42 – M 43 – M 78 اشاره کرد که البته رصد همه ی آنها با وضوح
کامل امکان پذیر نیست.
M 42
یا سحابی جبار با قدری در حدود 5/3 یک سحابی نشری است که 1400 سال نوری با
ما فاصله دارد. ابرهای غبار آلود و تعداد بی شماری ستاره این سحابی را بی
نظیر کرده است. اندازه ی زاویه ای این سحابی 40دقیقه قوسی است و با هر نوع
ابزار رصدی قابل مشاهده است.
NGC1788 سحابی "کله اسبی" از نوع سحابی های تاریک است. جای این سحابی زیبا در اطراف ستاره ی "النطاق" در شرق کمربند جبار است.
NGC1981 با قدر؟ یک خوشه ی ستاره ای ست که شبیه یک دنباله دار در آسمان مشاهده می شود.
در
قسمت شمالی سحابی جبار M 43 با قدر ظاهری 8 و اندازه زاویه ای 12دقیقه
قوسی قابل مشاهده است. 1400 سال نوری با ما فاصله دارد و با ابزار های
کوچک آماتوری قابل مشاهده است.
M78
یک سحابی بازتابی است که با توده ای از غبار و دو ستاره احاطه شده است.
قدر ظاهری این سحابی 8 بوده و 1200 سال نوری با زمین فاصله دارد. اندازه
زاویه ای آن 7 دقیقه قوسی بوده و برای رصد آن باید از ابزار های نسبتا
بزرگ استفاده کرد.
سحابی زیبای جبار تنها در نیمی از سال قابل مشاهده است، پس در این شب های سرد ولی زیبا رصد جبار را از دست ندهید.
اسکچ زیر در محدوده شهرستان دماوند با تلسکوپ ۱۰ اینچ و بزرگنمایی ۳۰ برابر و حد قدر ۸/۴ آسمان تهیه شده است.

» صورت فلکی گاو (ثور)
» صورت فلکی قوس
» صورت فلکی عقرب
» صورت فلکی برساوش
» صورت فلکی شلیاق